ماتریس BCG: چارچوب تحلیل محصولات و خدمات
ماتریس BCG ابزاری برای تحلیل محصولات و خدمات بر اساس دو معیار کلیدی است:
- سهم بازار یک محصول یا خدمت چقدر است؟
- نرخ رشد بازار که محصول یا خدمت در آن فعالیت دارد، چگونه است؟
بر اساس ترکیب این دو معیار، محصولات در یکی از چهار دسته زیر قرار می‌گیرند:
ستاره‌ها (Stars)
محصولاتی که سهم بازار بالایی دارند و در بازاری با رشد سریع فعالیت می‌کنند.
مثال بارز آن، یک استارتاپ موفق است که هم سرمایه جذب کرده و هم بازار پرتقاضایی دارد.
برای حفظ جایگاه آن، لازم است که منابع مالی، زمان و انرژی کافی به آن اختصاص داده شود، زیرا در اوج شکوفایی قرار دارد و می‌تواند آینده کسب‌وکار را شکل دهد.
گاوهای شیرده (Cash Cows)
محصولاتی که همچنان فروش بالایی دارند، اما در بازاری فعالیت می‌کنند که رشد چندانی ندارد.
این محصولات را نباید کنار گذاشت، اما سرمایه‌گذاری بلندمدت و گسترده روی آن‌ها منطقی نیست.
سگ‌ها (Dogs)
محصولاتی که نه سهم بازار بالایی دارند و نه بازارشان در حال رشد است.
معمولاً ادامه فعالیت این محصولات صرفه اقتصادی ندارد و لازم است که استراتژی‌های اصلاحی برای آن‌ها در نظر گرفته شود یا از بازار کنار گذاشته شوند.
علامت سؤال (Question Marks)
محصولاتی که در بازاری با رشد بالا قرار دارند، اما هنوز سهم بازار قابل توجهی ندارند.
این دسته نیازمند سرمایه‌گذاری و مدیریت مناسب است، زیرا در صورت عدم موفقیت، ممکن است به دسته سگ‌ها سقوط کند، اما اگر به‌درستی توسعه یابد، می‌تواند به ستاره تبدیل شود.
چرا این مدل همچنان اهمیت دارد؟
زیرا بسیاری از برندها به اشتباه روی محصولاتی سرمایه‌گذاری می‌کنند که دیگر گاو شیرده نیستند یا انتظار دارند محصولی که در بازار ضعیفی قرار دارد، به ستاره تبدیل شود.
فیلیپ کاتلر در کتاب مدیریت بازاریابی بیان می‌کند که بازاریابی صرفاً تبلیغ کردن نیست، بلکه به تصمیم‌گیری صحیح درباره میزان و زمان سرمایه‌گذاری روی محصولات مختلف بستگی دارد.
